Kombet e Bashkuara tërheqën një qortim të mprehtë nga një nga ekspert i saj i të drejtave të njeriut të mërkurën për dështimin e OKB-se për të kompensuar qindra familje rome që u detyruan të jetonin për vite të ekspozuar ndaj mbetjeve toksike në Kosovë që shkaktuan njerez me te meta dhe ndoshta per vdekje, njfton agjencia e lajmeve “Presheva jonë”
Rrethanat e përjetuara nga rreth 600 familje rome “kërkojnë kompensim individual dhe një falje publike nga Kombet e Bashkuara,” tha në një deklaratë Baskut Tuncak, një rast i monitorimit të ekspertëve të Kombeve të Bashkuara lidhur me substancat e rrezikshme.
Z. Tuncak tha se ishte “thellësisht i zhgënjyer” nga inercioni i Kombeve të Bashkuara në trajtimin e rastit, të cilin ai tha se e ka vënë integritetin e organizatës në linjë.
Nuk ka pasur përgjigje të menjëhershme nga Departamenti i Operacioneve Paqeruajtëse të Kombeve të Bashkuara ose zyra të tjera që mbikëqyrin çështjen.
Familjet e romëve etnikë, ndonjëherë të referuara si romë ose ciganë, u detyruan në vitin 1999 të jetonin në kampet e ndërtuara nga Kombet e Bashkuara pas shpërthimit të luftës një vit më parë midis Serbisë dhe separatistëve etnikë shqiptarë që kërkonin një Kosovë të pavarur. Kampet u ndërtuan në tokë që u prek nga mbeturinat e një fabrike të shkrirjes së plumbit.
Kritika e zotit Tuncak erdhi tre vjet pasi një panel i Kombeve të Bashkuara për të drejtat e njeriut rishikoi rastin dhe gjeti se Misioni i Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë kishte vepruar me neglizhencë.
Paneli vendosi në një raport të vitit 2016 se agjensia e Kombeve të Bashkuara, e njohur si UNMIK, “ishte përgjegjëse për kompromisin në mënyrë të pakthyeshme jetën, shëndetin dhe potencialin e zhvillimit të ankuesve që kanë lindur dhe janë rritur si fëmijë në kampe”.
Unmik ndërmori veprim për të mbrojtur paqeruajtësit e Kombeve të Bashkuara nga ekspozimi ndaj mbeturinave të plumbit në vitin 2000, por nuk ndërmori veprim në emër të familjeve rome në kamp deri në vitin 2006, tha zoti Tuncak të mërkurën.
Zgjedhjet e redaktorëve
Një vit pas raportit të panelit, António Guterres, sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, shprehu “keqardhjen e tij të thellë” për vuajtjet që vuanin familjet, por u ndal duke kërkuar falje ose duke ofruar kompensim.
Në përgjigje të kritikave të panelit, Kombet e Bashkuara thanë se do të krijonte një fond besimi për projektet për të ndihmuar romët dhe njerëzit e tjerë që jetonin në kampe. Por ai nuk caktoi asnjë para dhe tha vetëm se do të kërkonte kontribute nga donatorët ndërkombëtarë, duke shprehur shpresën se do të rriste 5 milionë dollarë.
Fondi është themeluar në vitin 2017 dhe nuk ka marrë asnjë kontribut nga donatorët, tha z. Tuncak.
“Zgjidhja e ofruar nga U.N është një fond i papërshtatshëm dhe fundamental i besuar, i cili nuk do të ofrojë as drejtësi as elementet e nevojshme të një zgjidhje efektive për viktimat,” tha ai.
“Ky është integriteti i U.N.”, shtoi ai. “Duhet të reformojë qasjen e saj dhe të mobilizojë burimet e nevojshme për të zbatuar plotësisht rekomandimet e panelit të tij këshillues për të drejtat e njeriut pa vonesa të mëtejshme”.
