Wienë -Imitimi i Amadeus nuk është aq lehte, por është një punë e madhe në Vjenë të cilën e kryejnë jo vetëm austriakët, por edhe shqiptarët. Agjencia e lajmeve “Presheva Jonë” ka mësuar se Orkestrës prestigjioze në Wienë i prijnë shqiptarët në rolin e Mozartit. Mozarti i parë shqiptar u shfaq në vitin 1992, dhe deri ne vitit 1996 ishin gjashtë, ndërsa sot janë 200 “Mozart shqiptar” ne Wienë.
Wiena që bashkon mbi 200 “Mozartët shqiptar” nga Kosova, Shqipëria Maqedonia e Presheva..
Dy personazhet kryesor në operën komike të Mozartit “Ashtu bëhet gjithë ” (Cosi fan tutte), e cila është në vendin e 11 në listën e operave të e realizuar në botë, të veshur me një kostum të kuq dheparuke të verdhe mbi kokë janë shqiptaret që u përpoqën me besnikëri të jenë joshës me prezantimet e tyre joshëse. Në 20 vitet e fundit, qindra shqiptarë ndryshuan gjërat në favor të austriakëve, duke joshur turistë në zemër të Evropës, në zemër te Austrisë të maskuar si Mozart në sheshin e Wienës në ballin e sporteleve të biletave për koncert.
Costumed Mozart – shitësit e biletave janë të marketingut, njerëz të cilët kanë qenë një tipar thelbësor i qytetit te Wienës sinonimit te kulturës dhe orkestrës prestigjioze, thotë Islam Lami Sunako, një biznesmen shqiptar i Kosovës i cili drejton shoqatën “Mozartëve shqiptarë” ne Wienë .
Në fund të shekullit të 19, Johann Strauss inkurajoi muzikantët e tij për të dalur në rrugë dhe të ftojë kalimtarët të marrin pjesë në kryerjen e veprës së tij “Mbi Beautiful Blue Danubit” dhe “Radetzky marsit”.
Para muzikantë ata Strauss zëvendësojnë nxënësit austriake dhe italiane; ata kishin shitur bileta për 30 për qind të shumave orkestra destinuara për viktimat Luftës së Dytë Botërore.
“Shqiptarët janë më të suksesshëm, sepse ata migrantet kur erdhe këtu ishin më të varfër”, thekson shqiptari Sunako, një mesoburrë 45-vjeçar. “Studentët italiane dhe austriake duan vetëm shpenzimin e parave, ndërsa shqiptarët me at mjete te fituara ju ndihmojnë vëllezërve dhe motrave tona studente në Vjenë dhe për të dërguar para në shtëpi. Pothuajse të gjithë kosovarët që kanë ardhur në Vjenë për të studiuar kane punuar në këtë profesion një kohë ose në një tjetrën “, thotë Sunako.
Ai iku në Vjenë në vitin 1997, kur nisi kriza në Kosovë, në vendlindjen e tij filluan të shkaktojë dëme në biznesin e tij dhe se ai ishte ne rrezik nga regjimi pushtuesi serb. Vëllai i tij, i cili merrej fillimisht me shitjen e hartave në rrugë, e bëri atë të vënë një parukë në emër Rezidencorkestera, një nga pesë apo gjashtë kompanitë private që organizojnë koncerte të muzikës të Mozartit dhe Strauss për turistët.
Ai filloi me një strukturë të karrierës dhe u bë menaxher i shitjes dhe aksionar i kompanisë. Rezidencë orkestra kohët e fundit bleu kompaninë më të vjetër të tillë, e themeluar në vitin 1946.
Një tjetër shqiptar i Kosovës – biznesmen, kontrollon grupin me të madhe për turistët. “Biletashitesit apo Salespeople siq i themi ne, mund të fitojnë aq mirë. Nga çdo shitur bileta në rrugë të ardhurat Mozart mes 13 dhe 30 euro…” thote Sunako
Pjesë e punës së tij në Vjenë është për të punësuar më shumë prej tyre. Shumica janë shqiptarë. “I punësuar me gjysmën e familjes së tij, kur arritën në Vjenë për të studiuar ose për të punuar,” kujton ai.
Sunako thotë se “punësimin e njerëzve që imitojnë Mozart të vërtetë të shitur bileta mund të jetë e rrezikshme. Arritja alternuar rritet dhe bie rëndë, një shitje rrugë mund të përjetojnë një rezervime përplasje me agjencitë e udhëtimit.”
Shqiptarët e parë në rolin e Mozart u shfaq në vitin 1992, në një kohë kur nxënësit austriake dhe italiane vendosi të tregut. Nga viti 1996 ka qenë gjashtë. Tani ajo ka rreth 200, nga të cilat rreth 140 shfaqje të përhershëm Sunako.
Nizar Meta, një tjetër nga Peja shitur bileta në gjuhen gjermane, angleze, frënge, spanjishte apo gjuhet e Ballkanit në rrugë qe prej 15 vjet para se ai ka filluar punën për shërbimin online biletave, në pronësi edhe nga shqiptarët e Kosovës. “Esdhet eknaqesi t epunohs ket epune me te huajt edhe me lezet është kur ne rruge te drejtohet ndokush ne gjuhe gjermane apo angleze dhe kur e shef ne gjoks mban shqiponjën e me pas që të dy ja kthejm shqip si me qenë n’midis Prishtines..” thotë Driton Sahiti, iniciator dhe i pari person qe hapi epokën e “Mozartit shqiptare” në kryeqytetin austriak në vitin 1992.
Historiani Larry Wolff mendon se mund të jetë shkrimtar Mozartit libret, një venecian, Lorenzo da Ponte, për shkak të faktit se ishte nga Adriatikut, dikur quhej si Albania Veneta.
Ai tani ka një pozitë ekzekutive në kompanitë e telekomunikacionit në Kosovë. Ai shton, se “Në Wiene kemi ardhur me prioritet për të studiuar dhe punuar, ndihmuar familjet tona qe i ishim nën okupimin serb.
