Shkruan: Flutura ACKA
Dikur, kur vite më parë, një miku im, një drejtues i ish të Burgosurve Politikë, ndeshi në një nga baret luksoze të Tiranës, Kryeministrin e asaj kohe dhe iu ankua për zvarritjen që po u ndodhte firmosjes së disa shkresave në ndihmë të tyre, Kryeministri (“ynë”), me atë fjalorin e socdialektit të tij tiroc, iu përgjigj me shpoti: “Mos u mërzit, ka ne për ty, ene pare, ene femna…”
Me këto radhë në një ditë kaq të rëndësishme për gruan ─ për gruan si femër: grua, nënë, bijë, zonjë, gjyshe, teto, bashkëshorte a dashnore, qoftë ─ nuk dua t’i shkoj valles së ndonjë ane. As të shkoj kundër festës (gratë e meritojnë dhe kanë të drejtë të festojnë), pasi nuk e kam sindromin e prishëses së festës, as të shkoj kundër apo pro protestës, sepse nuk dua të bëhem mish për topet e burrave të politikës shqiptare.
Unë thjesht dua ta ndaj me të tjerë dhimbjen time dhe gjykimi im është personal, mbi atë çfarë shoh e ndjen në një shoqëri ku qyqërimi i grave shqiptare, është aq akut dhe tronditës. Shqetësimi im shkon për “qyqet” e shoqërisë shqiptare. Sigurisht, nuk e kam fjalën për gratë e kryeqytetit, as për vajzat e diskotekave, as për nëpunëset e institucioneve, as për politikanet. E kam fjalën për turmën amorfe, të heshtur, që përbën shumicën tonë, e me ç’rast, edhe thelbin tonë. E kam fjalën për atë ushtri të tërë të destinuar të ruajë traditën e bartur nga e ëma, nga gjyshja, nga paraardhëset e saj, se kur burri flet, gruaja dëgjon… madje, edhe kur burri pjerdh… prapë gruaja dëgjon.
Kur e them këtë, nuk po flas kundër burrave. Madje unë jam pjesë e atij trandy grash që besojnë se në të shpeshtën e herëve, në marrëdhënien themelore të kësaj bote, ato burrë-grua, rolin themelor e ka gruaja dhe burri shpesh ka një varësi, për mua “të bukur”, ndaj saj, varësi që lidhet me ndjenjën dhe sublimitetin e saj.
Dhimbja ime sot shkon pro fatit të grave, të cilat nuk mund të protestojnë, se ende nuk e njohin konceptin e protestës, por edhe nëse e njohin, nuk u është e gatuar përherë me nervin për barazi sociale, ose u është e vakët, e vagët, shpesh e manipuluar nga shoqëria burrashe që e rrethon. Shpesh madje, e latyrisur nga politika. Sepse shumë shpesh, ne gratë, siç i kemi lindur burrat, me po atë përkujdesje i kemi falur dhe kemi heshtur kur ata kanë bërë zullume.
A nuk bëri të njëjtën gjë Harieta me të birin, Benin, te romani epokal “Fëmija i pestë” i Doris Lessing, e cila e ndoqi me përkujdesje deri në fund “përbindëshin” e saj, i cili më pas, nën petkun e politikanit populist, do të ndërtonte diktaturën e tij të dhunës dhe do t’i drejtonte turmat drejt perandorisë së Hiçit. Ajo ishte nëna, dhe nëna, edhe kur gabon, gabon si nënë.
Nuk është aq e rastësishme që shpesh, në kohët më të elektrizuara të politikës (“sonë”), shfaqen krah liderëve nënat, gratë, madje, kundër çdo protokolli dhe etike politike, intervistohen dhe flasin në emër “të dhimbjes”, kur në fakt ato s’kanë asnjë lidhje me të. Madje për disa prej tyre, është provuar se kanë veç një ëndërr, të mbarojnë atë ceremonial të bezdisshëm dhe të shkojnë për shoping diku, mundësisht në ndonjë vend në zemër të Europës.
Dhimbja ime sot shkon edhe ndaj këtyre “qyqeve”, veçmas atyreve cave në Parlamentin shqiptar, të cilat me koshiencë të trazuar, shpesh bëjnë tellallin, duke i bërë shërbim të “mirë” mbase kauzës së tyre politike, por i bëjnë shpesh dëm qyqërisë sonë kombëtare, kauzës sonë për barazi, asaj të vërtete për të cilën kemi nevojë të luftojmë jo të ndara.
Dhimbja ime sot shkon për “qyqet” e Onkologjikut, pacientet që përballen me vdekjen, në pavijonet e atij spitali shtetëror ku mungon edhe kushti më elementar, dushi. E përsëris, u mungon dushi me ujë ngrohtë, ku gratë e operuara në organin nga sjellin jetë njerëzore, fëmijët tanë, nuk mund as të lahen. Unë akuzoj publikisht për shpërfillje, për fyerje të personalitetit të grave paciente të Onkologjikut, mbi tavanet e shtretërve të të cilave shiu i shpeshtë i Tiranës u bën harta për shkak të tarracës së shkatërruar të spitalit. Unë akuzoj këdo që mban përgjegjësi për këtë gjë. Sikur t’ua dija emrat, do t’ua thoja.
Pa folur për qindra gra nga periferitë e Shqipërisë dhe Kosovës, të cilat sillen për javë të tëra nëpër dhomëza private me qira (m’u si konviktoret studente aty përbri) përreth kompleksit të spitaleve të Tiranës, për t’u paraqitur çdo ditë për ato pak minuta rrezatim, pasi nuk ka shtretër të mjaftueshëm për to, por edhe sikur të kishte, në spital është vetëm një aparat rrezatimi, shpeshherë madje i prishur, pasi i është tejet i vjetruar. Një aparat i ri nuk kushton realisht më shumë se vlera e përmendur në videon e Metës. Me para të tilla, nëse do të shkonin aty ku duhej, do t’i kishin kapërcyer me kohë kushtet kafshërore të spitaleve shqiptare. Ato, më së paku.
A thua nuk e kanë ditur ministrat e Shëndetësisë që kanë ardhur e shkuar njëri pas tjetrit? A thua nuk e di këtë ministri i sotëm i Shëndetësisë, shqetësimi i vetëm i të cilit duket se është vetëm promocioni i spitaleve private (le ta bëjë edhe këtë, pasi të ketë bërë detyrat më të rëndësishme). Kjo shpërfillje do të më dukej normale për ministra që nuk kanë ndonjë lidhje me shëndetësinë, por jo për një mjek, që e di se si e ku pikojnë çatitë tona kanceroze.
Dhimbja ime shkon sot për “qyqet” e mbyllura nga Kanuni. Për Shkurtën e Ndrevatajve në periferi të Shkodrës, e cila, siç edhe ia ka parathënë emri, duhet të përballojë e vetme një oborr me djelmoshë, që Kanuni i la pa baballarë. Si të mos mjaftonte kjo, edhe kunata e saj njëzetvjeçare, e gjendur nën një presion të rëndë psikologjik, ia dha fund jetës pak muaj më parë, pasi nuk mund të jetonte me mendimin se i biri, një katërvjeçar që kishte lindur pas vrasjes për Kanun të të atit, në vigjilje të një Gjaku të ri, së shpejti do të ngujohej ose do të puthte dheun nga ndonjë plumb. Tani, fare e vetmuar, Shkurta shtatshkurtër e jetëshkurtër, po lufton t’ua zgjasë jetën vogëlushëve të pafaj. Kujt t’i drejtohet për ndihmë Shkurta?
Unë vë kujën për Shkurtën dhe për të tjerat si Shkurta, se nuk mund ta ndihmoj dot vetë, dhe sikur të mundem, nuk di se si dhe me kë të bashkohem për ta ndihmuar. Megjithëse kanë kaluar vite, asgjë nuk ka ndryshuar në peizazhin kanunor, me gjithë atë shpurë të madhe pajtimtarësh që vërtiten rrotull në zonat e ngujimit. Madje peizazhi është po aq i errët, që nga dita kur vite më parë, njëra nga zonjat e para të vendit i mblodhi gratë e ngujuara për një pjatë supë, pa e ditur (medet e mjera!) se gjëja e parë që duhet të bënte, ishte të kërkonte falje për të shoqin, i cili nuk e kishte bërë si duhet detyrën, se nuk kishte bërë ligje në mbrojtje të tyre, dhe nëse kishte bërë ligje, nuk i kishte zbatuar ato siç duhet.
Dhimbja ime shkon për “qyqet” e prostitucionit modern në mes të Tiranës, ato dorëzanat e mishit të zhveshur që ia kanë kompromentuar qëllimin kauzës sonë. Për gazetaren që u la e pambrojtur se guxoi të na e bëjë me dije përmes videos së ish-ministrit të Kulturës, se ç’bëhet me ndjenja, trupin dhe pasionet tona. Për vajzat, bijat e nënave që shiten me një Trileçe, për një jetë më të sigurt dhe konkurruese mes shoqeve, të cilat e kanë bërë “mençurisht” këtë
komoditet më përpara se ato. Për turmën e vajzave që kanë krijuar trandy-n e ri e të paparë si kurrë më parë mes nesh, atë shovinizëm femëror të paprincip, ajo modë veshjesh e dukjesh, që të huajve u jep përshtypjen e një dasme të madhe e të çuditshme “alla shqiptare” nëpër rrugët tona.
Dhimbja ime shkon për “qyqet” me emra të përveçëm, flitë e dhunës së burrave të tyre. Për Erietën, lotët e prindërve të së cilës edhe pas dhjetë vjetësh, ende nuk janë tharë. Pak ditë më parë i kam takuar dhe mësova prej tyre se e kanë humbur shpresën se do të ketë ndonjëherë drejtësi mbi këtë tokë për bijën e tyre, që u la të dekompozohej në hedhurinat e Ramanatit. Për Irena Selin, gruan e bukur që kam pasur fatin ta njoh dhe një Zot e di se në ç’zgrip tmerri iu ndal fryma. Për Aurorën, fqinjën time, egërsia ndaj së cilës nuk ishte mjaftuar as me pesëdhjetë të therura, për Emmyn, për Bleonën, dhe për ato që janë në radhë e që nuk e dinë se janë flitë e nesërme apo mish për kushedi ç’tope burrash. Sikur ta dinin, ato do të kishin pranuar të iknin vetë nga kjo botë, pa qenë nevoja të hynin nëpër spiralen e kalvarit që i përgjon ditë pas dite.
Dhimbja ime shkon për ato “qyqe” që nën mumjezimin e martesës së tyre heshtin në të njëjtin shtrat ku gatuhet fyerja e tyre e përditshme, pa mundur të dalin nga ai rreth vicioz, pasi edhe në dalin, ku të shkojnë? Burri mund t’i vrasë se ia ka prekur nderin, familja mund ta shmangë si plangprishëse, shoqëria mund ta shmangë si një e divorcuar. Dhe e gjendur në rrugën e madhe të fatit, ajo, gruaja me fatin e zi, për shkak të pamundësisë ekonomike ose do të pranojë fatin e saj ose do t’i drejtohet me vetëdije të plotë një rrethi tjetër, edhe më vicioz se i pari.
Kjo është dhimbja ime vetanake, që mund të jetë po aq protesta ime. Por vetanake. Me ndjesë. Nëse dikush do të më bënte thirrje (jashtë politikës), për t’u bashkuar për të drejtat e grave shqiptare, unë do të vija. Si grua, si qytetare, si shkrimtare, si pjesëtare e komunitetit të qyqëzuar shqiptar.
